به نقل از «عصر ایران»

پدیده تاجران حکومتی و رانتی در عصر معاویه

تاریخ انتشار: ۵ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۲۶۹۳۲

   عصر ایران- حجت الاسلام دکتر محمدرضا یوسفی، استاد دانشگاه مفید در مراسم عاشورا و امروز ما با موضوع «نقش فساد و رانت‌خواری در نارضایتی عمومی» به سخنرانی پرداخت.

 
  وی در این مراسم که به همت انجمن اندیشه و قلم برپا شد با اشاره به نامه سران شیعه برای دعوت از سیدالشهدا به کوفه گفت: این نامه شرایط جامعه آن عصر را به خوبی تشریح کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این نامه در توصیف بحران های جامعه اشاره‌ای به مسایل دینی نشده، بلکه از شکاف‌هایی سخن گفته شده که منجر به بی دینی جامعه می‌شود. چپا‌ول منابع عمومی، فقدان رضایت عمومی و استبداد و دیکتاتوری که شرایط اقتصادی را بسوی فقر اکثریت جامعه سوق می دهد و شرایط سیاسی را بسوی رانت خواری و قدرت اقلیت هدایت می کند.

  یوسفی ادامه داد: در روایتی از رسول خدا حکومت بنی امیه دو ویژگی اصلی دارد: یکی انحصار در اموال عمومی و دیگری نگاه اطاعت محور و زورمدار به مردم. معاویه مسیر این نوع حکومت را هموار کرد. در آغاز بیعت گرفتن او از مردم، نارضایتی سران شیعه مشهود بود و به معاویه بجای امیرالمومنین؛ ملک می گفتند و در پاسخ به اعتراض معاویه گفتند: علی بدان خاطر امیرالمومنین بود که توسط مردم و با اصرار مردم بر کرسی خلافت نشست، اما تو با زور به قدرت چنگ انداختی. 

  این استاد دانشگاه حوزه نخست فساد اموی را فساد سیاسی و استبداد و حوزه دوم را فساد اقتصادی و فساد مالی دانست و توضیح داد: یکی از راه‌های توجیه این فساد، ادعای نمایندگی خدا و دین است؛ معاویه گفت « الارض لله و انا خلیفه الله»: زمین مال خداست و من نماینده اویم.  و سپس می گوید من هر مالی را گرفتم، هرکاری را بخواهم می‌توانم با آن بکنم و فقط به خدا جواب می‌دهم، نه به مردم.

ب  ه گفته استاد دانشگاه مفید، در مباحثات و مکاتبات امیرالمومنین؛ برعکس این نگاه بیان می‌شود و امام مشروعیت خود را ناشی از حمایت و انتخاب مردم عنوان می کند، نه انتخاب خدا و به مالک اشتر می نویسد: در پی رضایت مردم باش که رضایت خدا در رضایت مردم است. علت این است که حکومت وظایفی را در قبال مردم دارد و باید با انجام آنها مردم را راضی کند.

  وی در ادامه بیان کرد: اولین کسی که در تاریخ اسلام مالیات و خراج را برای جیب شخصی و اموال خود برداشت، معاویه بود. او حتی به عمروعاص می گوید مصر و مردمش برای تو و خراج هم نمی خواهم؛ اما وقتی عمروعاص در سال ۴۳ مرد، تمام اموال او که صدها هزار دینار بود، به نفع شخص خودش مصادره کرد و در مورد بقیه حاکمان، نصف اموال کارگزارانش را برای خود مصادره می کرد. 

پدیده تاجران حکومتی و رانتی در عصر معاویه

یوسفی با استناد به کتاب تاریخ مسعودی اظهار کرد: معاویه اموال عمومی و خراج و خالصه جات را معاویه به اقوامش می بخشید. در این حالت، در واقع دولت اغنیا ایجاد می شود و این حاکمان با اموال و رانتها، به تجارت می پرداختند که رقابت اقتصادی نابرابری میان تاجران عادی و تاجران حکومتی شکل می گیرد. طبری و ابن خلدون نتیجه این روند را انحصار در اقتصاد می دانند؛ معاویه حتی با صادرات بت به معاویه در پی ثروت بیشتر بود. این وضعیت باعث افزایش نارضایتی ها و تعمیق شکاف حکومت و مردم می شود. این در حالی است که امیرمومنان خطاب به مردم کوفه می گوید: من با این لباس ها و اموال به شهر شما آمدم اگر در زمان خروج از حکومت بیش از این داشتم به شما خیانت کردم.

 

این پژوهشگر دینی اقدامات علی علیه السلام برای جلوگیری از فساد حکومت را سه رکن برشمرد و گفت: نخست شایسته سالاری بجای قوم و خویش گرایی و قبیله گرایی؛ دوم شفافیت در حکومت و حق اطلاع عمومی از مسایل حکومت به جز حوزه نظامی؛ سوم نظارت مردم بر حکومت و نظارت امیرالمومنین بر کارگزاران و مجازات متخلفین بدون استثنا و مصلحت گرایی.

وی در پاسخ به پرسش یکی از مخاطبان، نظارت مردمی را از مهمترین روشهای مبارزه با فساد خواند و گفت: با این حال متاسفانه اخیرا وقتی یک مسئول خلافی انجام داده و فیلم آن پخش می شود، برخی به جای برخورد با عامل این خلاف می گویند باید با پخش کننده فیلم برخورد کرد.

دکتر یوسفی در پایان با اشاره به عبارت قرآن درباره امت های گذشته گفت: گذشته ها و حکومتهای پیشین گذشتند و باید در برابر خدا باید پاسخگو باشند، اما ما چگونه می خواهیم عمل کنیم؟ ما باید شفاف بگوییم جامعه ما به کدام سمت می‌رود؟

کانال عصر ایران در تلگرام

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: عاشورا معاویه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۲۶۹۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمره قبولی اکسپو ۲۰۲۴؛ نمایشی از قدرت، اقتدار و امنیت ایران

به گزارش خبرنگار مهر، نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران موسوم به ایران اکسپو از روز شنبه هشتم اردیبهشت ماه در آغاز به کار کرد؛ این ششمین دور از برگزاری ایران اکسپو بود که این بار رنگ و بوی متفاوت‌تری نسبت به دوره‌های قبلی پیدا کرده بود که نشان می‌دهد اقتصاد ایران با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم توانسته است سطح تولید و به دنبال آن صادرات خود را ارتقا دهد.

بر این اساس، عمده تفاوت این دور از ایران اکسپو حضور چشمگیر مهمانان خارجی بود؛ آنطور که مهدی ضیغمی رئیس سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرد در این دور از نمایشگاه بیش از ۲۲۰۰ نفر از مقامات سیاسی، تجاری از کشورهای اروپایی، کشورهای عضو بریکس، اعضای سازمان همکاری شانگهای، آمریکا لاتین، کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس، کشورهای حوزه اوراسیا و آفریقا حضور بهم رسانده اند. البته پس از ارسال فراخوان، بیش از ۳۵۰۰ تاجر از ۱۰۳ کشور جهان برای حضور در این نمایشگاه ثبت نام کردند اما به دلیل محدودیت زیرساخت‌های شهری، امکان حضور این تعداد از مهمان خارجی در تهران نبود. بر همین اساس هم با توجه به استقبال کم نظیر هیأت‌های خارجی از ایران اکسپو ضیغمی پیش‌بینی کرد که در این دور از نمایشگاه حدود ۳ تا ۵ میلیارد یورو قرارداد تجاری منعقد شود که عدد بسیار قابل توجهی است.

تفاوت دیگر ایران اکسپو ۲۰۲۴ تمرکز بر ارائه محصولات ارزآور بود؛ به شکلی که امسال در نمایشگاه ایران اکسپو با ۶ گروه کالایی محصولات ایرانی شامل صنایع غذایی، کشاورزی و شیلات، صنعت، فرش دستباف، صنایع دستی و گردشگری، دارو، تجهیزات پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی، محصولات شیمیایی، خدمات فنی مهندسی و گروه پتروشیمی با حضور بیش از ۸۰۰ شرکت دانش بنیان ایرانی و ارائه ۱۵۰۰ محصول دانش بنیان برگزار شد.

نکته قابل توجه در مورد این دور از نمایشگاه حضور فعال آفریقایی‌ها بود که همزمان با برگزاری اجلاس ایران و آفریقا شدت هم یافته بود؛ آنطور که عباس علی آبادی وزیر صمت تاکید کرده است «در جلسه‌ای که با حضور وزرا و مقامات ارشد آفریقایی برگزار کردیم احساس خوبی داشتم آفریقایی‌ها علاقه‌مند به ارتباطات تجاری با ایران هستند. در واقع آفریقایی‌ها مایل‌اند شرکای تازه‌ای برای خود انتخاب کنند و ایران می‌تواند با توجه به توانمندی‌های صادراتی، جایگزین برخی از شرکای تجاری آفریقایی‌ها باشد.»

استقبال متفاوت خارجی ها از نمایشگاه یران

حضور تاجران و مقامات آفریقایی در اجلاس ایران و آفریقا و نمایشگاه ایران اکسپو به قدری قابل توجه بود که کارشناسان تاکید دارند اکسپو ۲۰۲۴ می‌تواند دروازه ورود ایران به بازارهای آفریقا باشد. در همین راستا مشاهدات میدانی خبرنگار مهر از ایران اکسپو نیز حکایت از استقبال ویژه تاجران آفریقایی داشت؛ با تردد در سالن‌های مختلف نمایشگاه آنچه که بیش از همه جلب توجه می‌کرد حضور چشم گیر آفریقایی‌ها در غرفه‌های مختلف به ویژه غرفه‌های صنعتی بود. در همین رابطه هم یکی از تاجران آفریقای جنوبی در گفت و گویی با خبرنگار مهر از امنیت بالای شهر و توانمندی‌های ایران تعریف می‌کند و می‌گوید که ما فکر نمی‌کردیم ایران تا به این اندازه ظرفیت به ویژه در حوزه فناوری داشته باشد؛ او برقرای رابطه با طرف‌های ایرانی برای خرید تجهیزات و مواد اولیه صنعتی را مورد تاکید قرار داده و عنوان کرد که تمایل دارد رابطه شرکت خود با طرف ایرانی را توسعه دهد.

از سویی دیگر آفریقایی‌ها بر استفاده از ظرفیت ایران در حوزه معدن هم تاکید زیادی دارند؛ حضور فعال مقامات آفریقایی در نشست‌های مربوط به معدن و البته تاجران این قاره در غرفه‌های معدنی بیش از هر چیز دیگری جلب توجه می‌کرد؛ حتی آنطور که وزیر شرکت‌های کوچک و متوسط جمهوری آفریقای مرکزی در حاشیه این نمایشگاه تاکید کرد، این کشور ۴۰۰ معدن شناخته شده از آهک تا فلزات مختلف با مواد معدنی گوناگون دارد از این رو تمایل به همکاری‌های معدنی در زمینه‌های ساخت کارخانه‌های فراوری مواد معدنی، انتقال دانش فنی و مهندسی و آموزش با ایران داشته و به دنبال دانش ایرانی است.

اغلب هیأت‌های آفریقایی بعد از بازدید از نمایشگاه با حضور در اتاق بازرگانی ایران به مذاکره و صحبت با فعالان بخش خصوصی ایران نیز پرداختن؛ به عنوان نمونه امروز نشست تجاری مشترک ایران، غنا، کامرون، بورکینافاسو و موریتانی با حضور فعالان اقتصادی بخش خصوصی در اتاق ایران برگزار شد. هلیدو بلو، دبیرکل اتاق بازرگانی کامرون در این نشست با اشاره به نمایش توانمندی‌های شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۴ ایران، تاکید کرده است که کامرون بسیار علاقه‌مند به همکاری و توسعه سرمایه‌گذاری‌های مشترک با شرکت‌های ایرانی است. او با تاکید بر توسعه همکاری‌ها میان بخش‌های خصوصی ایران و کامرون، از شرکت‌های ایرانی برای حضور در پروژه‌های فنی و مهندسی کامرون دعوت کرد.

همچنین ژوزف کوآکو اوبنگ، رئیس اتحادیه‌های تجاری کشور غنا نیز در این نشست عنوان کرده که «ما علاقه‌مند به راه‌اندازی کارخانه‌های مونتاژ در حوزه‌های مختلف هستیم. به علاوه مناطق آزاد تجاری داریم که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری مشترک در آن‌ها هستیم. ما خطوط هواپیمایی و زیرساخت‌های خوبی داریم و این مزیت ماست. ایران هم تکنولوژی و منابع خود را دارد و لذا دو طرف می‌توانند به شکل برد-برد با هم کار کنند.»

بعد از تاجران و مقامات آفریقایی، استقبال کشورهای عربی از این نمایشگاه بسیار چشم گیر بود؛ در غرفه‌ها و سالن‌های مختلف تاجران عرب حضور داشتند و مشغول گفت و گو با شرکت‌های ایرانی بودند؛ در همین رابطه یک تاجر قطری در گفت و گویی با خبرنگار مهر از وضعیت مناسب برگزاری نمایشگاه و محصولات ارائه شده تعریف و عنوان کرد که قصد دارد در بخش صنایع غذایی با طرف ایرانی وارد مذاکره و همکاری شود.

همچنین مقامات کشورهای عربی نیز در دیدار با مقامات ایرانی بر توسعه روابط تجاری با ایران تاکید کردند؛ به عنوان نمونه صالح الخلیفی معاون وزیر تجارت و صنایع قطر در دیداری با علی آبادی وزیر صمت ایران اعلام کرد که «در این سفر قصد داریم که از فناوری ایران در زمینه خودروسازی و صنایع غذایی دیدن کنیم. تاجران همراه ما به اصفهان خواهند رفت و با همتایان خود در اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر گفت‌وگو و تبادل نظر خواهند کرد.»

عراقی‌ها نیز استقبال خوبی از نمایشگاه ایران اکسپو کردند؛ برآوردها حکایت از آن دارد که حدود ۳۰۰ تاجر و فعال اقتصادی و مقامات تشکل‌های بخش خصوصی این کشور برای بازدید از این نمایشگاه به ایران آمدند. فرزاد پیلتن نماینده ویژه تجاری ایران در عراق ضمن اشاره به اینکه بخش خصوصی عراق رتبه اول مشارکت‌کنندگان خارجی در نمایشگاه مذکور را به خود اختصاص دادند، اعلام کرد که در ترکیب هیأت‌های اعزامی از استان‌های مختلف عراق حدود ۲۰ رئیس تشکل بازرگانی، صنایع و سرمایه‌گذاری ملی و استانی عراق حضور داشتند.

حضور فعالانه تاجران پاکستان، افغانستان، ازبکستان، روسیه، چین، و بعضاً هندی هم بسیار جالب توجه بود؛ به عنوان نمونه پاکستان بزرگترین هیأت تجاری خود را به ایران اکسپو اعزام کرده بود که مشاهدات میدانی خبرنگار مهر از نمایشگاه نیز بر این موضوع صحه می‌گذارد. حضور پاکستانی‌ها در غرفه‌ها و سالن‌های مختلف نمایشگاه کاملاً محسوس بود؛ عون‌علی‌سید، نایب رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی و صنایع پاکستان نیز، با اشاره به برگزاری رویداد ایران‌اکسپو و اعزام یک هیأت بزرگ تجاری از فعالان اقتصادی و نمایندگان شرکت‌های پاکستان به این نمایشگاه، بر ایجاد مسیرهای جدید در مناسبات اقتصادی دو کشور تاکید کرد و تولید محصولات مشترک از جمله در صنعت دارو را به عنوان یک فرصت مناسب در توسعه همکاری‌ها دانست.

همچنین روشن یکتا نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه عنوان کرده است که «در این دور از نمایشگاه هیأت‌های روسی در بحث خدمات فنی و مهندسی، دارویی و پزشکی و هایتک از ما کمک خواستند. آنها استقبال خوبی نشان دادند. این اتفاق بسیار نادری است و می‌توان بگویم قطعاً دیپلماتیک ما نسبت به گذشته مؤثرتر بوده است.»

در نمونه دیگری، محمد یونس مهمند، نایب‌رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان نیز تاکید کرده است که «افغانستان به فناوری و تجربه ایران در حوزه تجارت، ترانزیت، دانش‌بنیان، معدن و … احتیاج دارد. مهمند از تشکیل کمیته‌های مشترک بین افغانستان و استان‌های هم‌مرز با این کشور برای حل مشکل ترانزیت خبر دارد و گفت: نفت، کشاورزی و معدن، از جمله حوزه‌هایی است که ایران می‌تواند در افغانستان برنامه‌ریزی کند.»

همچنین در نمونه دیگری می‌توان به حضور هیأت ۸۰ نفری ازبکستانی در ایران اکسپو اشاره کرد؛ فریدالدین نصریف، سفیر ازبکستان در تهران در این خصوص عنوان کرده است که «در این دوره از نمایشگاه ایران اکسپو، به دلیل اهمیت موضوع و علاقه‌مندی بالای فعالان اقتصادی ازبکستان به حضور در بازار ایران، یک هیأت ۸۰ نفری به سرپرستی معاون اول وزیر انرژی عازم تهران شد و بعد از آن به سایر شهرها سفر می‌کنند تا از نزدیک توانمندی‌های تولیدی و صادراتی ایران را ببینند.» او تاکید کرده است که «زمینه برای صادرات محصولات دارویی از ایران وجود دارد و حتی امکان تأسیس خطوط تولید دارو در ازبکستان مهیاست.»

وعده صادق و افزایش استقبال از ایران اکسپو

نکته قابل توجه دیگر در این دور از رویداد ایران اکسپو آن بود که حضور فعالانه تاجران خارجی در نمایشگاه حکایت از موج جدیدی از «ایران دوستی» بین مردم منطقه و حتی مردم سایر مناطق جهان پس از عملیات وعده صادق بود که نظام سیاسی ایران به عنوان نظامی شجاع و مقتدر شناخته شد و حتی بسیاری از کشورها به دنبال انعقاد قراردادهای اقتصادی جهت گسترش و توسعه روابط اقتصادی خود با ایران هستند البته ایران هم باید گام‌های اساسی در راستای انعقاد تفاهم نامه‌ها و مهم‌تر از آن اجرایی شدن آنها بردارد.

عباس علی آبادی وزیر صمت در این رابطه با بیان اینکه وعده صادق نشان اقتدار کشور بود، اظهار کرده است که «یکی از دلایل استقبال گسترده از نمایشگاه ایران اکسپو اجرای وعده صادق بود. تجار می‌گویند مطمئن شدیم که مقتدر و قدرتمند هستید. از مقامات سیاسی هم این جملات را می‌شنوم اما شنیدن این عبارات از مقامات تجاری و مردم بسیار جالب است.»

به گزارش مهر، ششمین دور از نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران موسوم به ایران اکسپو ۲۰۲۴ امروز به کار خود پایان می‌دهد؛ با توجه به استقبال کم نظیر مقامات و تاجران خارجی از این دور از نمایشگاه بهتر است مسؤولان و متولیان برای دور بعدی این رویداد با آمادگی و فراهم کردن زیرساخت‌های بیشتری نسبت میزبانی از خارجی‌ها و اسکان دادن آنها اقدام کنند تا هم بازدید از نمایشگاه روند رو به رشدی بگیرد و هم در بخش برگزاری نشست‌های مختلف اعم از نشست‌های B۲B و… انعقاد قراردادهای مختلف اوضاع بهتری برقرار باشد.

کد خبر 6093464 سمیه رسولی